
گروه فرهنگي: صنعت چوب يکي از زيباترين هنرهاي دست ساز بشر است و دستان پينه بسته استادکاران اين هنر که با مهارت و تزريق انرژي مثبت، زيبايي خيره کنندهاي به چوب داده که ذهن و چشم هر بيندهايي را مجذوب ميکند.
همه کارها و آثاري که با چوب يا تکههاي آن ساخته مي شود عنوان هنرهاي چوبي را به خود ميگيرد و صنعت هنر چوبي يکي از حرفههاي قديمي و مهم کشورمان است که از قضا در استان آذربايجان غربي و اروميه طرفداران خاصي دارد.
نجاري اولين عنوان شغلي است که در کنار صنعت چوب به ذهن ميآيد، نجاران اروميه در فعاليتهاي وابسته به هنر معماري چوبي نقش منحصري ايفاد داشتهاند تا جاييکه از تسهيل کنندگان مسير معماري چوب هستند.فعالان اين صنعت با تبديل چوب جنگلي به مواد اوليه صنعت معماري چوب، روند توليد هنر چوبي را تسهيل ميکنند.يکي از شاخههاي هنرهاي چوب نازک کاري است که با دستان معماران اين صنعت جان تازهاي به کالبد بيجان چوب دميده ميشود و از شاخصههاي صنايع دستي اروميه به شمار ميرود.
با وجود اينکه صنعت و هنر ريزه کاري چوب در آذربايجان غربي رونق و رواج دارد ولي صنعتگران اين حوزه از بازار فروش کالاي خود گلايه دارند بر همين اساس اکثر توليد کنندگان شهري به جاي خلق آثار ارزشمند هنري ترجيح ميدهند محصولاتي مشتري پسند توليد کنند.
توليد کنندههاي اين صنعت اغلب داراي کارگاههاي کوچک و به صورت يک نفره و نهايتا 2 نفري اداره ميشوند.
در رشته نازک کاري، همانطور که از نامش پيداست، هنر جديد و کاربردي روي چوب صورت ميگيرد و دستان سازنده نقش جديد و رنگ تازهاي را با ظرافت و دقت بالا تقديم چوب بيجان ميکند تا نفسي تازه به خود گيرد.احمد حاجي زاده شغلش ريزه کاري چوب و متولد 1332 است که توليدي کوچکي در يکي از خيابانهاي اصلي شهر اروميه دارد.مغازهاش پُر از چوبهاي بزرگ و کوچگ، کوتاه و بلند و پُر از دستگاههايي است که تنها خود و هم صنفانش اسامي شان را به صورت حرفهاي ميدانند؛ قيمت هر کدام را که ميپرسم در جوابش ميگويد: آن زمان اين را ارزان گرفتم، يکي را نشان ميدهد، آن را ??? تومان خريده ولي اکنون هيچ خبري از قيمتهاي اين دستگاهها ندارد.
عنوان شغلش را ريزه کاري معرفي و ميگويد با منبت کاري فرق دارد.
دستان پينه بسته، دستان يک مردي است که دهها سال با چوب کار کرده و کلي هنر ريزه کاري را بر چوبهاي بي جان پياده کرده است تا قطعهاي جديد چوبي بسازد و به دست مردم برساند.تخته چوبي شطرنج را روي ميز کار او ديدم وقتي به دستانم گرفتم؛ همان لحظه گفت: اغلب مشتريها اين کار را ميپسندند، هنوز تمامش نکردم البته زيباتر از اين خواهد شد.
اهل مرند است و از سال 1347 در اروميه زندگي ميکند و اتفاقات انقلاب اسلامي در اروميه را هم کامل به ياد دارد و ميگويد: هنر ريزه کاري را دوست دارم و از روي علاقه به اين صنعت روي آوردم.
با اينکه تا کلاس پنجم درس خواندهام ولي سه فرزند پسرم هم دکتري تخصصي دارند؛ يکي دکتري برق مخابرات، يکي پزشک و ديگري دکتري حوزه زمين يا کشاورزي است دقيق يادم نيست و سر اسم رشته تحصيلي اش هميشه به شوخي بحث داريم.در ادامه ميگويد: به اتفاق همسرم زندگي ميکنم و دو نوه پسر دارم که يکي 12 ساله و ديگري يک و نيم سال دارد و آن بزرگتره هميشه نزدم آمدني سعي ميکند هنر ريزه کاري را ياد بگيرد و اين باعث دلگرمي من هم هست.
احمد حاجي زاده وقتي اين حرفها را ميزد در پاسخ به سوالم که مگر فرزندانت شغل تو را ياد نگرفتهاند، گفت: يکي از پسرانم که همان برق مخابرات خوانده اتفاقا بسيار حرفهاي است و کار او را ميپسندم.
ميز تخته شطرنج، جعبه آيينه، تابلو چوبي، جعبه آرايش، جاي دستمال کاغذي، پايه چوبي آيينه، شکلات خوري و هر جعبه چوبي که در ذهن تان باشد حاج احمد ميگويد که ميتواند همه آنها را بسازد.ريزه کاري يک هنري است که براساس طرح و نقش مورد نظر روکش معروف است. با اين هنر و تکنيک، محصولات ظريف و نازک چوبي در نهايت ظرافت و دقت و زيبايي توليد ميشود.
در هنر معماري چوب دستگاههاي فلزي دستي کوچکي وجود دارد که با آن کار استادکار آسان ميشود و زماني که آن دستگاه ساده و معمولي را به دستانش ميگيرد خلق هنر جديد چوبي را ميتواني از پيش حس کنيد.
حاجي زاده با توصيف ساده تر از شغلش ميگويد: آثار نازک کاري را ميتوان با 2 رويکرد ساخت، در مدل اول بايد قطعات نازک و ريزِ چوب را که با رنگهاي متفاوتِ با اره بريده شده را ميتوان لايه لايه چنان کنار يکديگر قرار داد که انگار از قطعه يکپارچه ساخته شده است سپس اين قطعات را در کنار هم رنگ آميزي ميکنند و البته شبيه معرق چوب نيز است.
استاد کار ريزه کار چوبي در ادامه گفت: روش دومي نيز براي صنعت و هنر ريزه کاري است که با استفاده از يک نوع چوب که بعضا چوب گردو بهترين انتخاب است را براي ساخت اشيا استفاده ميکنيم.
او ميگويد: در اين روش اشيا چوبي از طريق برش و سپس صيقل کاري آماده کالبد جديد ميشود چنانکه کاسه و بشقاب، کيف، جعبههاي آرايش و جواهرات با مدلهاي گوناگون و رنگارنگ و بهره گيري از نازک کاري از چوبهايي با رنگ روشن و سفيد درخت گلابي در کنار تيرگي قسمتهاي چوب درخت گردو شکل جديدي به خود ميگيرند.
با شنيدن حرفهاي استاد کار ريزه کاري چشمم به رنگهاي تيره و روشن چوبها که در گوشه کارگاه نقلياش ايستادهاند، افتاد از او خواستم در مورد اين چوبها بيشتر توضيح دهد.با ظرافت خاصي دستانش را به چوبهاي ايستاده ميکشد و ميگويد: اين چوبها زندگي و عمر من هستند، اينها مواد اوليه صنعت و هنرم است که اگر نباشد گويا همه اين ابزار بي فايده هستند.
من اين چوبها را با ابزار تقريباً همانند منبت کاري و با استفاده از ابزار مخصوص برش و چسباندن و سمباده کاري، شکل ميدهم و پس از اتمام کار روي محصول را با لايههايي از لاک الکل يا سيلر و کيلر ميپوشانم.
او با توصيف کارش ميگويد: اشيا ساخته شده نازک کاري چوبي از نظر ابعاد معمولا 2 نوع هستند که برخي از اشيا چوبي با ابعاد بزرگ و ديگر نازک کاريها با اشيا چوبي با ابعاد کوچک شناخته ميشود.
منظور او از اشياي چوبي با ابعاد بزرگ اشيايي همانند ميز و جعبههاي لوازم آرايش و ديگر کالاهاي از چوب خلق شده بزرگ است که طرفداران خاصي دارد.
تعريف او از اشياي چوبي با ابعاد کوچک و ريز نيز مواردي چون انواع قلمدان، جعبههاي چوبي، جاکليدي و جاسويچي، قوطي سيگار، چوب سيگاري، قاشق، بشقاب، تسبيح و زيورآلات زنانه و ساير آثاري است که به صورت ريز و منحصر به فرد ساخته ميشود.اين استاد کار حرفهاي با نشان دادن پروانه کسب خود يادي از ايام سال ???? ميکند و ميگويد: آن موقع براي اين پروانه کسب کلي زحمت کشيدم و حالا که در اين صنعت حرفي براي گفتن دارم با اين حال اجازه نميدهم پروانه کسب بدون تمديد بماند.
او همزمان با گفتن حرفهايش احساسي شد و با مقداري بغض و تامل گفت: حرفي براي جوانان دارم و يادشان باشد که هر فردي در کار خودش با تمام قدرت پيش برود و به انرژيهاي منفي ديگران توجه نکند.
به گزارش امانت به نقل ازايرنا، ريزه کاري چوب يکي از صنايع دستي پررونق اروميه است که اساس آن روکش کردن قطعات چوبي آماده شده براساس طرح مورد نظر است، اين محصولات با چوب گردو، سنجد، گلابي، سرو، صنوبر تبديل به اشياي با ارزش ميشوند که با بريدن چوب در قطعات نازک و کنار هم چسباندن آنها توليد شدهاند.
توليديهاي ريزه کاري اروميه را ميتوان به صورت غيرمتمرکز در محلات قديمي اروميه ديد که هر کدام با تجربه 20 تا 40 ساله در حال ساخت توليدات چوبي هستند، صبر و هنرشان پشتوانهي ساخت فرآوردههاي ظريف هنري و ماندگار است.