گروه گزارش: اخيراً گزارشي درباره امکان برداشت ليتيوم از ‏کف تالاب‌هاي خشک شده کشور و حتي درياچه اروميه در يکي از رسانه‌هاي رسمي کشور منتشر شد و اين گمانه زني را در ذهن افکار عمومي ايجاد کرد ‏که شايد عده‌اي در کشور با نگاه به منافع اقتصادي به عمد به دنبال خشک کردن درياچه اروميه بوده‌اند. 
به دنبال انتشار گسترده‌ي خبرادعاي وجود منابع عظيم »ليتيوم« در درياچه اروميه، يکي از نمايندگان مردم اروميه در مجلس شوراي اسلامي تلاش براي ‏خشک کردن عمدي درياچه اروميه براي برداشت ليتيوم را دروغ محض، عنوان و آسيب ‏زيست محيطي خشک شدن درياچه اروميه را بسيارسنگين‌تر از منافع اقتصادي آن مطرح کرده است.
براي بررسي بيشتر اين موضوع پاي صحبت‌هاي رئيس دانشکده برنامه ريزي و علوم محيطي دانشگاه تبريز مي‌نشينيم.
دکتر بهروز ساري صراف ، با بيان اينکه وجود تمامي کاني‌ها در اکوسيستم درياچه اروميه و نحوه استخراج آن بسيار مهم است، اظهار کرد: موضوع وجود ليتيوم در درياچه اروميه شايد به دليل اينکه مکان آن درياچه اروميه بوده، بسيار مورد توجه قرار گرفته است، زماني که مي‌توان از عمق 200 تا دو هزار متري، صنايع نفت و گاز را از دل زمين، اقيانوس و درياها استخراج کرد، قطعاً استخراج ليتيوم از سواحل و عمق پنج يا هشت متري، موضوعي غيرعقلايي و غير اقتصادي براي خشکاندن درياچه اروميه محسوب مي‌شود.
وي ادعاي خشکاندن درياچه اروميه را به دليل استخراج ليتيوم غيرمنطقي دانست و گفت: به نظر مي‌رسد مطرح کردن اين موضوع در يکي از رسانه‌ها، از نظر علمي فاقد ارزش و محتواي خبري است؛ چرا که اين خبر هيچ منبع موثق، بنيان علمي و تکنيکي ندارد.وي ادامه داد: درياچه اروميه در بهترين حالت حدود 34 ميليارد متر معکب آب داشت ولي اکنون با کم شدن آب سواحل جنوبي تبديل به پهنه اي خشکي شده است اگر قرار بود از درياچه اروميه ليتيوم استخراج شود، به راحتي مي‌توانستند اين مواد را از سواحل جنوبي کم عمق درياچه که ساليان زيادي مي‌شود خشک شده‌اند، برداشت کرد.
رييس دانشکده برنامه ريزي و علوم محيطي دانشگاه تبريز با اشاره به اخبار انتشار شده در خصوص استخراج ليتيوم از درياچه اروميه، گفت: معتقدم مطرح شدن موضوع ليتيوم، راهي براي منحرف کردن اذهان عمومي است؛ چرا که اگر قرار بود گروه خاصي به استخراج ليتيوم اقدام کنند، قطعا بي سرو صدا و با هزينه‌ي کم اين اقدام را انجام مي دادند و نيازي نبود ميليون‌ها نفر را از اين موضوع آگاه کنند.
استخراج ليتيوم، ارزش خشکاندن درياچه اروميه را ندارد
وي با بيان اينکه ليتيوم موادي ناياب يا پربها است، ولي آنقدر هم ارزشمند نيست که بخواهند درياچه اروميه را به دليل استخراج آن، از بين ببرند، گفت: برخي بر اين باورند که با دستيابي به ليتيوم مي‌توان به قدرت ناشناخته‌اي دست يافت، در حاليکه برداشت اين مواد حتي توجيه اقتصادي ندارد به طوريکه قيمت يک کيلو ميگو و زعفران در مقايسه با قيمت ليتيوم بسيار گران‌تر است زمانيکه تمامي صنايع برقي و خودروي ما به کشوري مانند چين وابسته است از نظر عقلي چه لزومي دارد به خاطر هر کيلو ليتيوم با ارزش حداکثر150 دلار حتي کم تر از قيمت يک کيلو زعفران که 15000دلار است ، درياچه را بخشکانيم و رسواي جهان شويم حتي مافيا هم به همين اندازه بي عقل نيست که دست به چنين اقدامي که توجيه اقتصادي ندارد، بزند.
وي در خصوص علت پررنگ شدن چنين ادعايي در جامعه، گفت: به نظر مي رسد انتشار چنين اخباري باعث مي شود تا مسائل اصلي و واقعي درياچه از جمله سدسازي بي رويه، هدر رفت آب در بخش کشاورزي و عدم مديريت بهينه مصرف آب در بطن چنين اخباري مخفي بماند در حاليکه چنين تحليل‌هايي با توجه به نبود استنادهاي علمي و منابع رسمي، بيهوده و فاقد ارزش محسوب مي‌شود و نگرش مردم را از واقعيت دور مي کند، شايد نيز بهانه اي براي عدم احياي درياچه اروميه باشد.
دکتر صراف با بيان اينکه برداشت ليتيوم از درياچه اروميه علاوه بر اينکه توجيه اقتصادي ندارد حتي در صورت صحت چنين موضوعي نياز به اخذ مجوزهاي متعدد دارد، گفت: برداشت هر نوع کاني ملزم به اخذ مجوز از نهادهاي دولتي از جمله سازمان صنعت، معدن و تجارت و محيط زيست است که طبق بررسي ها هيچ گونه مجوزي از اين نهادها فعلا تا اين تاريخ براي برداشت ليتيوم از درياچه اروميه صادر نشده است ولي مطمئن هستم که تلاش ها و فشارهاي رسمي و غير رسمي براي برداشت نمک درياچه که مي تواند شامل اکثر کاني‌ها از جمله ليتيوم نيز باشد، بيشتر خواهد شد.
وي يکي از مسائل مهم درياچه اروميه را اجراي برنامه‌هاي پنج ساله‌ي توسعه کشاورزي عنوان کرد و گفت: عدم توجه به برنامه‌هاي توسعه، عامل اصلي در تخريب تمامي تالاب‌ها، درياچه واکوسيستم است شايد افرادي با ارائه موضوعاتي مانند برداشت ليتيوم قصد دارند عامل اصلي از نظر پنهان بماند و با توجه به نياز مملکت به فرآورده‌هاي کشاورزي جهت امنيت غذايي و عدم توانمندي سازمان هاي کشاورزي براي جوابگويي به نيازهاي عظيم، علاقه مند به کمرنگ شدن موضوع درياچه اروميه هستند.
وي با بيان اينکه انتشار موضوعي مانند برداشت ليتيوم براي کمرنگ کردن برنامه_هاي توسعه‌اي است، خاطرنشان کرد: همچنين عواملي مانند افزايش جمعيت و نيازهاي روز افزون قدرت کشاورزي از نظر تکنولوژي، عدم ارتقاي سيستم هاي نوين آبياري و عدم کشش کشاورزي ايران، باعث برهم خوردن اکوسيستم شده است.
نمايندگان خواستار احداث بي رويه سد در حوضه درياچه اروميه هستند
رييس دانشکده برنامه ريزي و علوم محيطي دانشگاه تبريز با انتقاد از عملکرد برخي از نمايندگان در راستاي توجه به برنامه‌هاي توسعه‌اي، گفت: قطعا براي برخي از نمايندگان، راي مهم‌ تر از حفظ اکوسيستم است، برخي از نمايندگان براي به دست آوردن محبوبيت بيشتر و امکان استقرار در بهارستان به سازمان هاي مسئول جهت احداث سدها فشار آورده و خواستار احداث بي رويه سدها در حوضه درياچه اروميه و به ويژه در حوضه رودخانه ليلان چاي شده‌اند که اين امرباعث تخريب اکوسيستم مي‌شود.
وي تاکيد کرد: نمايندگان مجلس، بايد نماينده‌ي واقعي مردم شوند و نيازهاي واقعي، منطقي و منافع ملي مردم و نسل آينده را مورد توجه قرار دهند و تنها به فکر و دنبال منافع شخصي حضور خود در بهارستان نباشند.
وي با تاکيد بر اينکه سياست‌هاي افزايش جمعيت به تفکيک مصارف کشاورزي، پوشاک، خوراک، محيط زيست و اکوسيستم را تحت تاثير قرار مي‌دهد، گفت: به عنوان مثال جمعيت تبريز از اوايل پيروزي انقلاب از 500 هزار نفر به حدود دو ميليون نفر افزايش يافته است که اين امر قطعا در روستاها و شهرهاي حوضه درياچه اروميه نيز به وضوح رخ داده است، افزايش جمعيت قطعا افزايش نيازهاي اقتصادي، اجتماعي و غذايي را نيز به دنبال خواهد داشت و اين امر به تدريج باعث تخريب اکوسيستم مي‌شود.
هزينه انتقال آب صرف جلوگيري از تبخير آب درياچه اروميه شود
صراف تاکيد کرد: ما هنوز نتوانسته‌ايم توان تبخير اتمسفري را مديريت کنيم تا ميزان آب کمتري تبخير شود، اگر ?? درصد تبخير درياچه اروميه کاهش پيدا کند چهار برابر آبي که قرار است به درياچه وارد شود، در خود حوضه آبگير درياچه باقي خواهد ماند.
 در حال حاضر تبخير آب درياچه بيش از هزار ميلي متر بوده و بارش به ميزان 300 ميلي متر است يعني سه برابر آورد ساليانه‌ي اتمسفر، خروج توسط تبخير اتمسفر اتفاق مي‌افتد.
وي با تاکيد بر اينکه بهتر است هزينه انتقال آب صرف جلوگيري از تبخير آب درياچه اروميه شود، ادامه داد: اگر مسئولان نسبت به تبخير آب درياچه اروميه مديريت خوبي داشته باشند نيازي به انتقال آب از ساير حوضه‌ها با وجود مشکلات تکنيکي، اقتصادي، سرزمينني و مديريتي نبود.
وي با اشاره به راهکارهاي مختلف براي جلوگيري از تبخير آب درياچه اروميه، گفت: در کشوري مانند ژاپن که هيچ مشکل آبي نيز ندارند، از انرژي پنل‌هاي خورشيدي با قرار دادن در سطح آب اقيانوس، بهره مند مي‌شوند ما نيز مي‌توانستيم در داخل کشور از اين پنل‌ها روي درياچه اروميه نصب کرده و علاوه بر استفاده از انرژي، از تبخير آب نيز جلوگيري کنيم.
رييس دانشکده برنامه ريزي و علوم محيطي دانشگاه تبريز ادامه داد: راهکارهاي زيادي در رابطه با کاهش تبخير آب وجود دارد که ساليان زياد از سوي نخبگان دانشگاهي براي جلوگيري از تبخير آب ارائه مي‌شود ولي چون اين راهکارها از سوي متوليان امر، اقتصادي به نظر نمي‌رسد، کنار گذاشته مي‌شود و انتقال آب از ساير حوضه‌ها که از نظر علمي فاقد ارزش است در راس برنامه‌هاي مسئولان صرفا به خاطر پول سازي آن، قرار مي‌گيرد.
صدور مجوز برداشت کاني برم از درياچه اروميه
وي با بيان اينکه تنها مجوزي که قرار است براي برداشت موادي از اعماق درياچه اروميه صادر شود، (به استناد گفته هاي کارشناسان محترم سازمان محيط زيست استان )بحث برداشت کاني برم است، اظهار کرد: اين کاني بيشتر در مسائل صنعتي مورد استفاده قرار مي‌گيرد، حد و اندازه‌ي برداشت اين کاني نيز مشخص بوده است و هيچ نوع پنهان کاري براي برداشت اين کاني از درياچه اروميه نشده است؛ چرا که سازمان محيط زيست نيز مجوز لازم را براي برداشت آن ارائه داده است.
به گزارش امانت به نقل از ايسنا،صراف ادامه داد: نظارت کافي بايد براي برداشت هر نوع مواد از طبيعت انجام شود تا برداشت غيراصولي و بيش از حد آن باعث تخريب و صدمه به اکوسيستم نشود.