گروه گزارش: گزارش مرکز پژوهش‌هاي مجلس نشان مي‌دهد ايران داراي ذخاير بزرگ گاز و نفت است و يکي از ارزان‌ترين قيمت‌هاي برق در جهان را دارد و طبيعي است با اين قيمت برق سرمايه‌گذاري مجاز و غيرمجاز در صنعت استخراج رمزارز، جذابيت اقتصادي بالايي داشته باشد.
بازار جهاني استخراج رمزارزها و سهم کشورها از استخراج رمزارز موضوعي متغير است زيرا با نوسانات در قيمت جهاني رمزارز و سياست‌هاي اتخاذي ازسوي کشورها، ميزان مشارکت در استخراج رمزارز بيت‌کوين نيز تغيير مي‌کند.
سهم ايران از استخراج رمزارزها نيز در طي دو سال از دو درصد در مهر 1398 به سه درصد در مرداد 1400 رسيد. حداکثر سهم ايران از بازار جهاني طبق تخمين مرکز وابسته به دانشگاه کمبريج پنج درصد بوده است. نکته قابل توجه اين است که در فصل تابستان سال 1400 که طبق دستور رياست‌جمهور وقت استخراج رمزارز ممنوع بود، سهم ايران از بازار جهاني استخراج 1 درصد افزايش داشته است. اين موضوع احتمالا به اجراي ممنوعيت استخراج در کشور چين در کنار کاهش ارزش رمزارز بيت‌کوين و درنتيجه کاهش اقبال به استخراج رمزارز در مناطقي که تعرفه برق در آنها بالاتر است، قابل انتساب باشد.
درنتيجه ميزان سهم ايران از بازار جهاني استخراج رمزارز گوياي ميزان مصرف برق بيت‌کوين در ايران نيست و براي تخمين مصرف برق استخراج رمزارز بيت‌کوين بايد ميزان توان رايانشي که از ايران به اين شبکه عرضه شده است را سنجيد.
طبق تخمين‌هاي دانشگاه کمبريج، سهم ايران از بازار استخراج رمزارز بيت‌کوين متغير است، اما موضوعي که اهميت دارد اين است که صدور حکم ممنوعيت استخراج رمزارز در تابستان سال 1400 با وجود وقوع قطعي برق و با وجود کاهش ميزان استخراج مجاز نتوانسته است مانع از استخراج غيرمجاز رمزارز بيت‌کوين شود.
اوج توان رايانشي که از سمت کشور ايران به شبکه استخراج رمزارز بيت‌کوين اختصاص يافته، در اسفند 1399 و به ميزان 7.45 ميليون تراهش بوده است. کشف چند مزرعه استخراج رمزارز غيرمجاز در اوخر سال 1399 و آغاز بهار 1400 مقداري از سهم ايران را کاهش داد؛ اما در تابستان هنگام صدور رسمي دستور خاموشي مزارع استخراج رمزارز، استخراج رمزارزها ازسوي مزارع غيرمجاز ادامه يافته است.
محاسبه سهم استخراج رمزارزها از خاموشي‌هاي برق نيازمند تعيين ميزان مصرف تجهيزات استخراج رمزارز کشور است. براي تخمين کران پايين و بالاي ميزان مصرف تجهيزات مي‌توان فرض کرد که تجهيزاتي که اين ميزان توان رايانشي را توليد مي‌کنند يا همه بسيار قديمي و پرمصرف هستند، يا همه بهينه‌ترين تجهيزات موجود در بازار هستند.
براي تخمين دقيق‌تر مصرف بايد ميانگين مصرف و توان توليدي تجهيزات مجاز و غيرمجاز را محاسبه کرد. آمار کشفيات وزارت نيرو نمونه خوبي از تجهيزات غيرمجاز را در اختيار مي‌دهد اما در نامه‌نگاري با وزارت نيرو مشخص شد، احتمالا مدل تجهيزات توقيفي، از نظر تعداد ثبت و ضبط نشده است. وزارت صمت نيز در بازه تدوين گزارش، اطلاعات لازم را در اختيار مرکز پژوهش‌ها قرار نداده، فقط بخشي از آمار غيرسمي از مراجع معتبر دريافت شد.
در فصل تابستان که فقط مزارع غيرمجاز به فعاليت خودشان ادامه داده‌اند، اگر همه تجهيزات غيرمجاز را از نوع پرمصرف m3x فرض کنيم مصرف برق استخراج رمزارز بيت‌کوين کشور از 700 مگاوات فراتر نرفته است. اگر فرض کاملاً بدبينانه اين باشد که تخمين دانشگاه کمبريج از مصرف برق ايران به‌دليل اندازه نمونه‌اش داراي خطا باشد؛ با فرض اينکه ايرانيان سه برابر بيشتر از تخمين دانشگاه کمبريج در استخراج بيت‌کوين فعال بوده‌اند، مصرف برق استخراج بيتکوين ايران از 1845 مگاوات فراتر نمي‌رود. اما کسري تراز برق ايران 14 هزار مگاوات تخمين زده شده است.درنتيجه گرچه استخراج غيرقانوني رمزارز در تابستان ادامه داشته است، اما خاموشي‌هاي گسترده را نمي‌توان فقط به استخراج رمزارز نسبت داد. گرچه اگر ضعف کشور در مهار استخراج غيرقانوني ادامه‌دار باشد، مي‌توان در سال‌هاي آينده براي استخراج رمزارزها در قطعي برق نقش جدي‌تري قائل بود. با توجه به رانت انرژي و روند فعلي سياست‌ها اين موضوع دور از انتظار نيست.
به بيان ديگر فاصله معنادار تعرفه برق تعيين‌شده براي استخراج رمزارز با تعرفه برق ساير مصارف نظير کشاورزي، خانگي و صنعتي و همچنين ساماندهي نامناسب دستگاه‌هاي استخراج رمزارز موجب شده بسياري از سرمايه‌گذاران اين حوزه به استفاده غيرمجاز از شبکه برق تحت عنوان تعرفه‌هاي برق کشاورزي، خانگي و صنعتي روي آورند. همچنين به‌دليل عدم رديابي کليه استخراج‌کنندگان غيرمجاز رمزارز، محدود کردن مصرف برق آنها در ساعات اوج مصرف برق نيز امکان‌پذير نبوده و همين مسئله موجب تحميل بار اضافي به شبکه برق شده است.
به گزارش امانت به نقل از ايسنا،جذابيت استخراج رمزارز در ايران مي‌تواند از چند حوزه قابل بررسي باشد. ايران به اين دليل که داراي ذخاير بزرگ گاز و نفت در جهان است، يکي از ارزان‌ترين قيمت‌هاي برق در جهان را دارد. براي مثال در روز 25 شهريور 1400 متوسط قيمت هر مگاوات ساعت برق مصرفي در ايران حدود 61 هزار تومان برآورد شده‌است، اين درحالي است که اين عدد 40 برابر کمتر از متوسط قيمت برق در انگلستان يا 10 درصد قيمت برق آلمان است. ازآنجاييکه دو فاکتور توان مصرفي دستگاه استخراج و نرخ هش آن در درآمد خالص رمزارز تعيين‌کننده است، قيمت برق مصرفي بسيار حائز اهميت است، لذا طبيعي است با اين قيمت برق سرمايه‌گذاري مجاز و غيرمجاز در صنعت استخراج رمزارز در ايران جذابيت اقتصادي بالايي داشته باشد.