گروه دين و انديشه: امام حسين (ع) به دليل جنبه رسانهاي و پيامرساني که مدنظر داشتند، خانواده را همراهشان بردند. آن حضرت از عواقب واقعه مطلع بودند و ميخواستند پيام عاشورا فراگير شود و به گوش همه مردم برسد.
مقايسه واقعه عاشورا با جنگهاي ديگر و پيدا کردن مصداقي اين گونه در طول تاريخ بسيار کمياب و شايد ناياب باشد. اما حقيقتي که وجود دارد اين است که امام حسين (ع) همراه با خانواده خود به استقبال جنگ رفتند و تمام هستي خود و خانواده را در راه خدا دادند. اين نوع جانفشاني و ايثار در راه دفاع از دين خدا نمونهاي بيمانند در تاريخ است که به تأييد تاريخپژوهان هرگز اتفاق نيفتاده که شخصي براي دفاع از حق و دين خدا، جان و مال و عزيزان خود را به ميدان مبارزه آورده باشد.
آيا حضور زنان و فرزندان در جنگ رسم بوده؟
ميدانيم که امام حسين عليه السلام براي دفاع از دين خدا، خانواده و فرزندان خود را به همراه بردند. اما براي درک علت اين حضور لازم است به بررسي تاريخ اسلام بپردازيم تا بدانيم اين نوع حضور خانواده و زن و فرزند تا چه اندازه در ميان جنگهاي اعراب مرسوم بوده است. اين در حالي است که به گفته تاريخشناسان اسلامي در اين خصوص تحقيقات آنچناني صورت نگرفته است.
با اين وجود يکي از نويسندگان مصري به نام عباس محمود عقاد در کتاب «حسين عليه السلام؛ ابوالشهدا» مطالبي آورده است. او يکي از دلايلي را که براي حضور خانواده حضرت سيدالشهدا عليه السلام در کربلا نام برده، عادات و رسم و رسوم اعراب است. به طوري که ميگويد اين مسئله در تاريخ جنگهاي اعراب وجود داشته و نميتوان گفت که حضور زنان و فرزندان سپاهيان در جنگ براي اولين بار در واقعه عاشورا اتفاق افتاده است. محمود عقاد از جمله کساني است که محب اهل بيت عليهم السلام بوده و در کتاب خود سعي کرده جانب عدالت را بگيرد و يک طرفه به قاضي نرود.
ماجراي جنگ طايف و حضور خانوادهها
محمود عقاد در اين زمينه به جنگ طايف اشاره کرده است. البته در اين قضيه زنان و فرزندان سپاه کفر در جنگ حضور داشتند. يعني سپاهياني که خانواده خود را در حين جنگ آورده بودند، افرادي بودند که براي دفاع از کفر ميجنگيدند. اين مطلب به اين مفهوم است که اهالي طايف با خانواده به جنگ آمده بودند.
البته ماجراي اين جنگ کمي متفاوت است. پيغمبر اکرم صليالله عليه و آله بعد از اينکه از جنگ حنين به سمت طايف ميروند و شهر را در مدت کوتاهي محاصره ميکنند، ظاهراً بعد از 15 روز مردم طايف که پشت ديوارهاي شهر سنگر گرفته بودند، مجبور به تسليم ميشوند.
محمود عقاد معتقد است زنان و فرزندان طايفي در اين جنگ حضور داشتهاند و براي اين مورد دلايل تاريخي وجود دارد. البته حضور آنها به اين صورت بوده که گويا ناگزير بودند که خانوادههاي خود را همراه داشته باشند.
حضور همسران پيامبر صليالله عليه و آله در جنگها
در جنگهاي تاريخ اسلام هم نمونههايي داريم که خانواده سپاهيان اسلام در ميدان جنگ حضور داشته باشند. به عنوان مثال همسران پيامبر صليالله عليه و آله گاهي در جنگها حضور داشتند. درواقع پيامبر صليالله عليه و آله در جنگها معمولاً يکي از زنان خود را همراه داشتند. چنان که در يکي از جنگها عايشه همراه ايشان بود که ماجراي «افک» اتفاق افتاد. در آن ماجرا خداي متعال در قرآن کريم صراحتاً حضور عايشه را تأييد کرده است.
نکته بسيار که بايد به آن اشاره کرد اين است که حضور خانواده مانند آنچه در کربلا اتفاق افتاد، در جنگ بسيار نادر است؛ تا جايي که تحقيقات اندک در اين خصوص حکايت ميکنند اصلاً چنين موردي وجود ندارد که اين تعداد زنان و کودکان با سپاهي اندک همراه باشند. در هر حال از نظر صرف وجود زنان و فرزندان در جنگ مورد استثنايي نيست.
دليل حضور خانواده امام حسين عليه السلام در کربلا
براي درک اسرار حضور خانواده از سوي امام حسين عليه السلام در کربلا لازم است به سخنان آن حضرت توجه شود. محققين و پژوهشگران براي اين منظور پاسخهاي متعددي دادهاند. محمود عقاد در کتاب «حسين عليه السلام؛ ابوالشهدا» بعد از آوردن گفتگوي امام حسين عليه السلام با پسر عموي ايشان، يعني جناب عبدالله که به ايشان ميگويد خانواده را همراه نبرند، به دلايل ديگري هم اشاره ميکند.
محمود عقاد با توجه به صحبتهاي امام، مسئله تعرض به اهل بيت عليهم السلام را پيش ميکشد و نتيجهاي را ارائه ميدهد که اگر دشمن قصد اسارت و سختگيري بر اهل بيت را داشته باشد، حضور در صحنه جنگ و غيبت اهل بيت عليهم السلام تفاوت چنداني نميکند. دشمن ميتواند در مدينه هم خانواده امام را به اسارت بگيرد. البته با اينکه اين نظر قابل اعتناست، اما نظر محمود عقاد است و ما در خصوص حضور زنان و فرزندان همراه امام حسين عليه السلام دلايل ديگري هم داريم.
به گزارش امانت به نقل از تسنيم، دليل مهمي که در برخي منابع تاريخي آورده شده اين است که علاوه بر تمام دلايلي که شمرده شد، حضرت سيدالشهدا عليه السلام به خاطر همان جنبه رسانهاي و تبليغي که مد نظر داشتند اهل بيت را همراهشان بردند. ايشان از عواقب واقعه مطلع بودند و ميخواستند پيام عاشورا فراگير شود و به گوش همه مردم برسد که با فرزند رسول خدا چه کردهاند.