ديپلماسي فرهنگي براي رونق اقتصادي

قربانعلي پور مرجان
امروزه در روابط بين‌المللي، کشورها به دنبال منافع ملي خود هستند و بدين منظور سياست خارجي خود را بر پايه سياست، اقتصاد، امنيت و فرهنگ پايه‌ريزي مي‌کنند.
کشورهاي توسعه يافته از قرن بيستم دريافته‌اند که بدون داشتن سياست‌هاي فرهنگي و ديپلماسي فرهنگي نمي‌توانند اعتماد جهان را نسبت به خود بازيابي کنند. دقيقاً بر همين اساس بود که ايالات متحده آمريکا در سال‌هاي دهه 1930 براي اتخاذ يک ديپلماسي مؤثر فرهنگي در آمريکاي لاتين، اين حرکت را آغاز کرد.
کشورهايي مانند ژاپن، کانادا، فرانسه و چين هم با سرمايه‌گذاري‌هاي وسيع در موضوع ديپلماسي فرهنگي، تلاش مي‌کنند قبل از سرمايه‌گذاري‌هاي اقتصادي در ساير نقاط عالم و يا جذب سرمايه‌گذاري‌هاي کشورهاي ديگر در حوزه جغرافيايي آنها وجهه مثبتي از خود در جهان نشان دهند. کشور چين با چنين رويکردي در کل دنيا بالاخص در آفريقا جاي پاي محکمي براي خود باز کرده است.
امروزه در دنياي روابط بين‌الملل نمي‌توان بين مرزهاي فرهنگي، اقتصادي، سياسي و امنيتي خط کشي تندي ترسيم کرد چرا که همه اين حوزه‌ها به نوعي مرتبط با هم هستند و هر چهار پايه سياست خارجي (سياست، اقتصاد، فرهنگ و امنيت) براي رسيدن به منافع ملي کمک مي‌کنند.
حال که رونق سرمايه‌گذاري براي توليد، شعار امسال در کشورمان شده است بايد ديد که چگونه ديپلماسي فرهنگي مي‌تواند در جهت نيل به اين هدف و عملياتي سازي اين شعار به کشورمان کمک کند.
واقعيت اين است که فرهنگ و آثار هنري توليد شده در ايران آنقدر پرمغز، پرمحتوا، زيبا و جهان پسند است که حتي اگر از طريق ديپلماسي فرهنگي بتوانيم مسير انتقال آنها را به خارج از مرزهاي جغرافيايي منتقل کنيم ما برنده شده‌ايم.
اما موضوع که نبايد از آن غفلت کرد، ارتباط بين ديپلماسي فرهنگي و ديپلماسي اقتصادي و سياسي براي رسيدن به شعار رونق سرمايه گذاري براي توليد است. علي‌رغم تکليف همه وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها براي تلاش جهت تحقق شعار سال، پر واضح است که نقش وزارت امور خارجه براي ايجاد هماهنگي بين متوليان فرهنگي و اقتصادي و حتي سياسي در خارج از کشور بسيار اساسي و حياتي است.
کانون مشترک براي هماهنگي بين کارشناسان اقتصادي، سياسي و نمايندگان اقتصادي ايران در خارج از کشور سفارت ج. ا. ايران در هر کشور است. نگاه اقتصادي به فرهنگ و نگاه فرهنگي به اقتصاد در خارج از کشور و در اجراي فعاليت‌هاي کشورمان در خارج از مرزها براي کمک به رونق سرمايه گذاري يک امر ضروري است.
سياست‌هاي فرهنگي و اقتصادي کشورها و نگاه آنها به فرهنگ و اقتصاد با همديگر گاهي متفاوت است. مثلاً در موضوع فيلم نگاه ما در جمهوري اسلامي ايران، در ابتداي امر فرهنگي است و در مرحله بعد اقتصادي اما در کشوري ديگر مثل کنيا در شرق آفريقا نگاه دولت به فيلم و فيلمسازي يک نگاه کاملاً اقتصادي است و لذا حوزه فيلم را نه در زير مجموعه وزارت فرهنگ بلکه در زير مجموعه وزارت جوانان، صنايع خلاق و ورزش جاي داده‌اند.
بنابراين در برگزاري نمايشگاه‌هاي تخصصي در خارج از کشور سفارتخانه ج. ا. ايران مي‌تواند با ايفاي نقش هماهنگ کننده پازلي را طراحي و اجرا کند که نتيجه و خروجي آن در ترغيب سرمايه گذاران براي سرمايه گذاري و يا ترويج تبادلات اقتصادي و مبادلات فرهنگي و اقتصادي مؤثر باشد.
بنابراين بايد توجه داشت که کشورهاي مختلف جهان با درجاتي متفاوت به اهميت ديپلماسي فرهنگي در کنار ساير ديپلماسي‌هاي مرسوم سياسي و اقتصادي پي برده و هر کدام در حد توان خود براي پياده کردن آن تمهيداتي انديشيده‌اند.