گروه فناوري: با افزايش استفاده از شبکههاي اجتماعي و حضور روزافزون کاربران در فضاي مجازي، پديده آزار و اذيت آنلاين به يک معضل جدي تبديل شده که ميتواند شامل ارسال پيامهاي توهينآميز، تهديد، انتشار شايعات نادرست و حتي هک حسابهاي کاربري باشد؛ اين رفتارها به اعتقاد کارشناسان نهتنها به فرد آسيب ميزنند، بلکه ميتوانند بر روابط خانوادگي و اجتماعي او نيز تأثير منفي بگذارند.
افرادي که هدف آزار آنلاين قرار ميگيرند، ممکن است دچار اضطراب، افسردگي و کاهش اعتمادبهنفس شوند. بنابراين، اهميت آگاهيرساني و آموزش درباره اين پديده براي جلوگيري از آن و حمايت از قربانيان بسيار ضروري است.
مفهوم آزار آنلاين دقيقاً چيست؟
آزار آنلاين به مجموعهاي از رفتارهاي ناپسند و مخرب اشاره دارد که از طريق اينترنت و شبکههاي اجتماعي انجام ميشود و هدف آن آزار، تهديد يا آسيب به ديگران است. اين نوع آزار ميتواند شامل موارد زير باشد:
توهين، تمسخر يا تهمت زدن در بخش نظرات يا پيامهاي خصوصي:
توهين، تمسخر يا تهمت زدن در بخش نظرات يا پيامهاي خصوصي به معناي ابراز نظرهاي منفي و آزاردهنده درباره يک فرد يا موضوع است. اين رفتارها معمولاً شامل استفاده از زبان توهينآميز، تحقيرکننده يا نادرست ميشوند که هدف آن آسيب رساندن به احساسات فرد مقابل است.
در بخش نظرات، اين نوع اظهارنظرها ميتواند بهصورت عمومي منتشر شود و بر تصوير اجتماعي فرد تأثير منفي بگذارد. در پيامهاي خصوصي، اين رفتار ميتواند بهصورت مخفيانه و باهدف ايجاد ترس يا ناامني در قرباني صورت گيرد. اين نوع آزار نهتنها بر سلامت رواني افراد تأثير منفي ميگذارد، بلکه ميتواند موجب ايجاد يک فضاي خصمانه و ناپسند در جوامع آنلاين شود.
پخش عکسها، اطلاعات يا فايلهاي شخصي بدون رضايت صاحب آنها:
پخش عکسها، اطلاعات يا فايلهاي شخصي بدون رضايت صاحب آنها به معناي به اشتراکگذاري محتواي خصوصي ديگران بدون اجازه است. اين عمل ميتواند شامل عکسهاي خانوادگي، پيامهاي خصوصي يا هر نوع دادهاي باشد که شخص بهصورت خصوصي با ديگران به اشتراک گذاشته است. اين رفتار نهتنها نقض حريم خصوصي فرد است، بلکه ميتواند عواقب جدي براي او به همراه داشته باشد، ازجمله آسيب به شهرت و روابط اجتماعي. همچنين، پخش اطلاعات شخصي ممکن است منجر به سوءاستفاده از آن اطلاعات، مانند آزار و اذيت يا کلاهبرداري شود.
ارسال پيامهاي مکرر، ناخوشايند يا تهديدآميز از طريق حسابهاي ناشناس:
ارسال پيامهاي مکرر، ناخوشايند يا تهديدآميز از طريق حسابهاي ناشناس يکي از اشکال بارز آزار آنلاين است که ميتواند تأثيرات منفي عميقي بر قربانيان داشته باشد. اين نوع آزار معمولاً شامل ارسال پيامهايي است که حاوي توهين، تهديد يا محتواي آزاردهنده هستند و بهطور مداوم به قرباني ارسال ميشوند. حسابهاي ناشناس به آزاردهندگان اين امکان را ميدهند که بدون شناسايي هويت واقعي خود، به هدف خود برسند. اين امر ميتواند قرباني را دچار احساس ناامني و اضطراب کند، زيرا نميداند که چه کسي پشت اين پيامهاست و آيا تهديدها جدي هستند يا خير.
علاوه بر اين، ارسال پيامهاي تهديدآميز ميتواند منجر به ايجاد ترس و استرس در زندگي روزمره قرباني شود و او را از فعاليتهاي اجتماعي و آنلاين خود بازدارد. اين رفتار نهتنها بهسلامت رواني فرد آسيب ميزند، بلکه ميتواند عواقب قانوني نيز براي آزاردهنده به همراه داشته باشد.
ايجاد شايعه يا تحريف واقعيت براي تخريب شخصيت افراد:
ايجاد شايعه يا تحريف واقعيت به معناي انتشار اطلاعات نادرست يا ناقص درباره يک فرد است که هدف آن آسيب رساندن به اعتبار و شخصيت او هست. اين عمل معمولاً باانگيزههاي شخصي، رقابتي يا انتقامجويانه انجام ميشود و ميتواند بهسرعت در ميان افراد و شبکههاي اجتماعي گسترش يابد. شايعات ميتوانند شامل اتهامات دروغين، تحريف گفتهها يا رفتارها، و حتي انتشار اطلاعات خصوصي باشند. عواقب اين عمل ميتواند بسيار جدي باشد و شامل آسيب به روابط اجتماعي، از دست دادن فرصتهاي شغلي و تأثيرات منفي بر سلامت روان فرد موردنظر باشد.
تقليد از هويت ديگران يا جعل حساب کاربري براي فريب و آزار:
تقليد از هويت ديگران يا جعل حساب کاربري به معناي ساختن يک پروفايل يا حساب کاربري در فضاي مجازي است که بهطور عمدي شبيه به هويت واقعي يک فرد ديگر طراحيشده است. اين عمل معمولاً باهدف فريب، آزار يا تهديد آن فرد انجام ميشود. افرادي که از اين روش استفاده ميکنند، ممکن است از نام، عکس و اطلاعات شخصي ديگري بهرهبرداري کنند تا اعتماد ديگران را جلب کرده و به سوءاستفادههاي مختلف بپردازند.
در برخي مواقع، افرادي که اقدام به آزار ديگران ميکنند، هدف مشخصي از اين کار ندارند. اين افراد ممکن است صرفاً به دنبال جلبتوجه باشند و از طريق ايجاد حاشيه يا آزار ديگران، احساسات خود را تخليه کنند. اين رفتار ميتواند ناشي از نارضايتيهاي شخصي، مشکلات رواني يا نياز به تأييد اجتماعي باشد. در اين حالت، آزاردهنده بهجاي اينکه به دنبال آسيب رساندن به فرد خاصي باشد، صرفاً در تلاش است تا احساسات منفي خود را از طريق جلبتوجه يا واکنش ديگران کاهش دهد. چنين رفتارهايي نهتنها به قرباني آسيب ميزند، بلکه ميتواند به ايجاد يک محيط ناسالم و پرتنش در جامعه منجر شود.
در مواجهه با آزار آنلاين چهکاري ميتوان انجام داد؟
علياصغر زارعي-مدرس دانشگاه و کارشناس ارشد مديريت سيستمهاي اطلاعاتي - مهندسي فناوري و اطلاعات درباره اينکه در مواجه با آزار و اذيت آنلاين چه کاري مي توان انجام داد؛ اظهار کرد: در مواجهه با آزار آنلاين، آگاهي از نوع رفتارها و نشانههاي آزار، اولين گام مهم در مقابله با اين مشکل است.
به گفته او افراد بايد بدانند که آزار ميتواند به اشکال مختلفي مانند توهين، تهديد، يا تحقير بروز کند. شناسايي اين رفتارها به قربانيان کمک ميکند تا بفهمند آيا در حال تجربه آزار هستند يا خير. بهعنوانمثال، اگر کسي بهطور مکرر شمارا مورد تمسخر قرار دهد يا به حريم خصوصي شما تجاوز کند، اين ميتواند نشانهاي از آزار باشد. با تشخيص اين نشانهها، افراد ميتوانند اقداماتي براي محافظت از خود انجام دهند و در صورت لزوم به دنبال کمک باشند.
وي افزود: دومين اقدام مهم، واکنش فوري نشان ندهيد؛ واکنش فوري به آزار آنلاين ميتواند به تشديد وضعيت و افزايش تنش منجر شود. آزارگران معمولاً به دنبال جلبتوجه و واکنش از سوي قربانيان خود هستند، بنابراين اگر بهسرعت پاسخ دهيد يا وارد مشاجره شويد، اين رفتار آنها را تشويق ميکند. حفظ آرامش و عدم واکنش فوري، به شما اين امکان را ميدهد که از موقعيت فاصله بگيريد و با ديدي منطقيتر به موضوع نگاه کنيد.
زارعي گفت: اين رويکرد نهتنها به شما کمک ميکند تا کنترل اوضاع را در دست بگيريد، بلکه به آزارگر نشان ميدهد که نميتواند شمارا بهراحتي تحت تأثير قرار دهد. درنهايت، با عدم واکنش فوري، ميتوانيد تصميمات بهتري بگيريد و از روشهاي مؤثرتر براي مقابله با آزار استفاده کنيد. گام بعدي، مستندسازي رفتارهاي آزاردهنده به معناي ثبت دقيق و منظم تمامي موارد آزار است. اين شامل ذخيره پيامها، ايميلها، تصاوير و هر نوع مدرکي است که نشاندهنده رفتارهاي نامناسب باشد.
اين کارشناس ارشد مديريت سيستمهاي اطلاعاتي - مهندسي فناوري و اطلاعات با بيان اينکه با داشتن اين مستندات، قربانيان ميتوانند شواهد قويتري براي حمايت از ادعاهاي خود در صورت شکايت به مراجع قانوني يا پلتفرمهاي آنلاين ارائه دهند، ادامه داد: اين کار نهتنها به تسهيل روند قانوني کمک ميکند، بلکه به قرباني احساس قدرت و کنترل بيشتري ميدهد. همچنين، مستندسازي ميتواند به شناسايي الگوهاي رفتاري آزاردهنده کمک کند و به قربانيان نشان دهد که رفتارها چقدر جدي و مداوم هستند و همينطور، بلاک کردن يا گزارش دادن آزاردهندگان به پلتفرمهاي مربوطه يکي از راههاي مؤثر براي مقابله با آزارهاي آنلاين است. عضو کميسيون کسب و کارهاي مجازي و اقتصاد ديجيتال نصر کشور تأکيد کرد: وقتي يک کاربر آزاردهنده را بلاک ميکنيد، او ديگر قادر به ارسال پيام يا مشاهده پروفايل شما نخواهد بود، که اين اقدام ميتواند به کاهش استرس و فشار رواني کمک کند. علاوه بر اين، گزارش دادن رفتارهاي آزاردهنده به پلتفرم ميتواند باعث شود که گروههاي مديريتي آن پلتفرم اقدامات لازم را براي جلوگيري از ادامه رفتارهاي نامناسب انجام دهند. اين اقدامات ممکن است شامل مسدود کردن حساب کاربري آزاردهنده يا اعمال محدوديتهاي ديگر باشد. درادامه، اين اقدامات نهتنها به شما کمک ميکند بلکه به ايجاد يک فضاي امنتر براي ديگر کاربران نيز کمک خواهد کرد. با استفاده از اين ابزارها، شما بهعنوان يک کاربر ميتوانيد نقش فعالي در مقابله با آزارهاي آنلاين ايفا کنيد.
به گزارش امانت به نقل از ايسنا، درنهايت، در مواقعي که فردي با آزارهاي آنلاين مواجه ميشود، عواقب عاطفي و رواني آن ميتواند بسيار شديد باشد. احساساتي مانند اضطراب، افسردگي يا نااميدي ممکن است بهسرعت به سراغ فرد بيايد. در چنين شرايطي، مشاوره گرفتن از متخصصان روانشناسي ميتواند به فرد کمک کند تا احساسات خود را بهتر درک کرده و با آنها کنار بيايد. اين متخصصان ميتوانند فنها و راهکارهايي را ارائه دهند که به فرد کمک کند تا استرس و فشار رواني را مديريت کند. همچنين، پيوستن به گروههاي حمايتي ميتواند فرصت مناسبي براي تبادل تجربيات و دريافت حمايت از ديگران باشد که در شرايط مشابه قرار دارند.