جهاني شدن اروميه با مسجد جامع

به گزارش امانت،مسجد جامع يکي از آثار کهن و تاريخي و در جوار بازار قديمي اين شهر قرار دارد و يکي از ارکان اصلي بافت قديمي شهر اروميه محسوب مي شود برخي از محققان معتقدند اين بنا روزگاري يک آتشکده بوده و بعد از تسلط مسلمانان ويران شد و سپس در قرن هفتم هـجري قمري بر روي آن مسجدي بنا شد .
محراب اين مسجد در تاريخ 676 هجري قمري ساخته شده و به همراه ساير اجزاء بافت قديمي شهر به ويژه بازار و راسته‌هاي آن بارها مورد مرمت و بازسازي قرار گرفته است مسجد جامع اروميه داراي آثاري از دوره‌هاي تاريخي مختلف است ولي زمان دقيق تجديد بناي اين مسجد مشخص نيست.
به لطف بازسازي هاي اين مسجد در دوره هاي مختلف تاريخي مي توان هنر معماري مربوط به هر دوره را در اين مسجد مشاهده کرد که عمده ترين آنها در قسمت سرستون ها، گنبد و تزئينات و طاق هاي مسجد مي باشد.
مسجد جامع؛ قلب تپنده اروميه
باستان‌شناس و معاون گردشگري ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي آذربايجان غربي اين مسجد را يکي از قديمي‌ترين و بزرگ‌ترين مساجد در کشور مي‌داند که قدمتش به چندين قرن مي‌رسد و در برخي روايت‌هاي تاريخي حتي پيش از اسلام هم بناهايي در زير اين مسجد ساخته شده بود.
رضا حيدري ادامه مي‌دهد: واقعيت اين است مسجد جامع قلب تپنده و هسته مرکزي شهر اروميه به شمار مي‌رود و بازار تاريخي و بسياري از محلات تاريخي در اطراف اين مکان مذهبي شکل گرفته است.
وي با اشاره به اينکه براساس مطالعات باستان‌شناسي لايه‌هاي زير زمين اين مسجد مي‌تواند خيلي قديمي‌تر از ساختارهايي باشد که امروز در سطح مي‌بينيم و خود بناي تاريخي مربوط به دوره سلجوقيان است، تصريح مي‌کند: يکي از زيباترين بخش‌هاي اين مسجد محراب گچبري ايراني است که از دوره ايلخانان مغول به جا مانده؛ محرابي که حدود 5/5 متر عرض و حدود ?متر طول دارد و جنس آن از نوع گچ است.
باستان‌شناس ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي آذربايجان غربي خاطرنشان مي‌کند: دردوران صفويه شبستان 40 ستون در کنار اين مجموعه ساخته شد؛ شبستاني که ميزبان مردم شده و هنوز هم به کار خود ادامه مي‌دهد و نمازگزاران در آن به عبادت مي‌پردازند.وي با ذکر اين نکته که مسجد جامع اروميه در سال 1314 هجري شمسي به ثبت ملي رسيده است، يادآور مي‌شود: مسجد جامع اروميه داراي چند درب بوده که يکي از اين درب‌ها به طرف بازار بود که اخيراً با حضور وزير سابق ميراث فرهنگي و گردشگري باز شد تا بار ديگر بازاريان و کسبه نماز خود را در اين مسجد کهن به جاي آورند.
ثبت جهاني مسجد جامع يک فرصت بي‌نظير براي جهاني شدن اروميه است
مديرکل ميراث‌فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي آذربايجان‌غربي گفت: ثبت جهاني مسجد جامع يک فرصت بي‌نظير براي جهاني شدن اروميه است.
مرتضي صفري در جلسه صحن علني شوراي اسلامي شهر اروميه با اشاره به اينکه مسجد جامع اروميه که سند هزار ساله هويت مسلماني اين شهر است در حال حاضر يک فرصتي تاريخي براي ثبت جهاني دارد، گفت: بايد از اين فرصت نهايت استفاده را کرد و مشکلات بر سر راه اين اتفاق تاريخي براي شهر اروميه را برطرف کرد، چرا که در جلسات قبلي مديران حوزه علميه آمادگي خود را براي تعامل مثبت اعلام کرده‌اند.
وي مهمترين چالش در اين خصوص را زمان بسيار کم براي اين توافقات و اجرايي کردن آن دانست و اظهار کرد: در چند روز آينده اولين گروه از ارزيابان وزارتخانه به استان سفر خواهند کرد. مديرکل ميراث‌فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي آذربايجان‌غربي افزود: تاکنون دو فاز مرمتي در مسجد جامع اروميه انجام داده‌ايم که در يک فاز ساماندهي اطراف مسجد جامع اروميه انجام شده و در فاز دوم گنبدخانه مسجد جامع از بيرون و داخل مرمت اساسي شده و در حال حاضر تزئينات مسجد در حال مرمت است و نيز پوشش چوبي الحاقي اطراف ستون‌ها برچيده شده و تمام اقدامات براي تکميل حجرات آماده شده پايان يافته است ودر دو فاز بيش‌از 17 ميليارد تومان هزينه انجام شده‌ است.
صفري با تاکيد بر ضرورت ساماندهي ميدان امام اروميه خاطرنشان کرد: بالاي 70 درصد ظرفيت اقامتي اروميه در اطراف ميدان ولايت فقيه و 300 متري شعاع اين ميدان قرار دارد و هر گردشگر که به اروميه سفر مي‌کند در وهله اول با مناظر نازيبا و مشاغل کاذب اين ميدان مواجه مي‌شود که شايسته اروميه نيست و بايد هر چه سريع‌تر براي اين موضوع چاره‌انديشي کنيم.
وي اظهار کرد: براي اجراي طرح ميدان امام آماده تعامل و همکاري جدي با مديريت شهري اروميه هستيم. مديرکل ميراث‌فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي آذربايجان‌غربي با بيان اينکه عدم معرفي ظرفيت‌هاي تاريخي و گردشگري استان و نيز ضعف زيرساخت‌هاي گردشگري از جمله آسيب‌شناسي‌هاي ما در دو سال گذشته بوده، که براي هر دو مورد چشم‌انداز و برنامه تعريف کرده‌ايم، تصريح کرد: متاسفانه تاکنون نسبت به ظرفيت حوزه گردشگري به‌عنوان يکي از پيشران‌هاي توسعه در استان توجه لازم نشده بود که البته توجه به اين حوزه در سال‌هاي اخير به شکل مناسبي افزايش پيدا کرده است.
صفري حفاظت از خانه‌ها و بناهاي تاريخي اروميه را يک رسالت همگاني دانست و گفت: ما در حد وسع‌مان تمام تلاش‌مان را کرده‌ايم و احيا ومرمت مدرسه 22 بهمن ،مدرسه هدايت، ساختمان صداو سيماي سابق، خانه انصاري، خانه گردشگري، قلعه بدلبو، موزه باستان‌شناسي و بناهاي مختلف ديگر مويد اين نکته است و اين اقدامات باعث شده فضاي موزه‌اي استان به 2.5 برابر افزايش پيدا کند و انتظار ما از شوراي شهر اروميه در اين زمينه بيشتر از وضع موجود است.
وي با تاکيد بر لزوم توجه مديران شهري به موضوع احياي بافت تاريخي اروميه تصريح کرد: مطالعه ويژه بافت تاريخي اروميه در سطح کشور به‌عنوان اولين شهر در سطح کشور انجام شده که در آن 11 هزار پلاک تاريخي موجود تعيين تکليف شده‌اند و طبق اين طرح قرار است معابر زير 4 متر به زير 7 درصد کاهش ‌يابد به گونه‌اي که امکان تردد دستگاه‌هاي خدمات‌رسان از جمله آتش‌نشاني و اورژانس در معابر بافت تاريخي فراهم شود که اين مطالعه با همکاري تنگاتنگ استانداري، اداره‌کل راه وشهرسازي، شهرداري و اداره‌کل ميراث‌فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي استان اتفاق افتاده است. مديرکل ميراث‌فرهنگي، گردشگري و صنايع‌دستي آذربايجان‌غربي ادامه داد: وجود 1835 اثر ثبت ملي و ? اثر ثبت جهاني ظرفيت گردشگري بزرگي براي آذربايجان غربي است.
ثبت مسجد جامع، اروميه را در مسير مقاصد گردشگري خارجي قرار مي دهد
رئيس دانشکده معماري، شهرسازي و هنر دانشگاه اروميه نيز در اين جلسه گفت: در افق 10 ساله گردشگري اروميه فرصتي براي جهاني شدن اين شهر به اندازه ثبت جهاني مسجد جامع وجود ندارد و ثبت اين مسجد اروميه را در مسير مقاصد گردشگري خارجي قرار خواهد داد.
مظفر عباس‌زاده، با بيان اينکه امروزه به دليل محدوديت در تعداد آثار ثبت جهاني در يونسکو، آثار تاريخي به صورت پرونده‌هاي چند مجموعه‌اي به ثبت مي‌رسند، افزود: اگر مسجد جامع اروميه در پرونده جهاني مساجد تاريخي ايران به ثبت نرسد ديگر اين فرصت تکرار نخواهد شد.
وي اظهار کرد: با ثبت جهاني يک بنا، اسم آن در ليست مقاصد گردشگري جهان قرار داده شده و همين امر باعث مي‌شود گردشگران به‌صورت موضعي از اين مکان ها بازديد مي‌کنند، براي مثال در حال حاضر به دليل وجود قره کليسا در شمال استان و تخت سليمان تکاب در جنوب استان مسافران از مسير اروميه براي بازديد از اين مقاصد عبور نمي‌کنند و تنها بازديد موضعي از اين مکان‌ها دارند، اما ثبت جهاني مسجد جامع اين سه ضلع گردشگري آذربايجان غربي را به يکديگر مرتبط کرده و اروميه نيز در مسير مقاصد گردشگري جهاني قرار خواهد گرفت.
مشاور پروژه ثبت جهاني مسجد جامع اروميه تصريح کرد: گنبدخانه مسجد جامع اروميه قدمت 800 سال و مسجد جامع نيز بيش از يک هزار سال داشته قدمت دارد، محراب مسجد جامع بزرگترين محراب گچ‌بري دنيا بوده و يکي از غني‌ترين محراب‌ها بوده که براي اين منظور جزو  مسجد برتر کشور است.
عباس‌زاده گفت: از مسئولان شهري درخواست مي‌شود تمام سعي خود را براي انتقال حوزه علميه به کار گيرند با تامين زمين معوض و هزينه احداث به تحقق اين امر کمک کنند و اين دانشکده نيز به نوبه خود حاضر است وظيفه طراحي و نظارت ساخت اين مدرسه را به‌صورت رايگان برعهده بگيرد.
شهرداري اروميه آماده همکاري براي ساماندهي مسجد جامع
شهردار اروميه گفت: شهرداري اروميه آمادگي کامل براي ساماندهي مسجد جامع و انتقال حوزه علميه را دارد.
آيدين رحماني نيز در صحن علني شوراي شهر اروميه به پروژه ساماندهي مسجد جامع و انتقال حوزه علميه اشاره کرد و گفت: شهرداري اروميه آمادگي کامل دارد که در صورت صلاحديد اعضاي شوراي شهر، زمين مورد نياز براي اين انتقال تخصيص يابد.
وي با اشاره به رويکرد توسعه‌محور اداره کل ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي استان آذربايجان‌غربي اظهار کرد: نگاه مثبت و همکاري اين اداره کل در کنار حفظ رسالت سازماني خود، در مسير توسعه شهر اروميه بسيار ارزشمند و ستودني است.
رحماني رضائيه با تاکيد بر ضرورت تعامل سازنده، ابراز اميدواري کرد: با همکاري نزديک با اداره کل ميراث فرهنگي بتوانيم بخش مهمي از دغدغه‌هاي شهروندان به‌ويژه ساماندهي بافت‌هاي فرسوده و تاريخي اروميه را که يکي از مطالبات اصلي مردم است، مرتفع کنيم.
مسجد جامع با تمام زيبايي خود نمادي از فرهنگ کهن و اصيل ايراني بوده که هم اکنون آماده جهاني شدن است.
ثبت جهاني مسجد جامع اروميه تنها به معناي افزودن نام يک بنا به يک فهرست بين‌المللي نيست؛ بلکه نشاني از پاسداشت هويت، فرهنگ، و پيشينه مردماني است که قرن‌ها در سايه اين مسجد زيسته‌اند.