گروه گزارش: وجود منابع آبي غني و متنوع در استان آذربايجان غربي باعث شده تا اين استان، سال هاي متمادي رتبه اول کشور را در توليد و برداشت ماهي از منابع آبي کشور همچون درياچه هاي پشت سدها و آبندها در بين استان‌هاي غير ساحلي به خود اختصاص دهد و علاوه بر روانه سازي آبزيان و ماهي‌هاي صيد شده به استان‌هاي ديگر کشور، قدم هايي براي صادرات اين محصول بردارد.
رقيه وکيلي- رشد کنوني جمعيت جهان و نياز روز افزون به پروتئين  مستلزم تعيين راهکارهاي بهينه در تامين اين ماده غذايي است و در همين راستا آبزي پروري از جايگاه ويژه اي برخوردار است و مي تواند يکي ازمهمترين محورها و راهبردهاي توليد پروتئين مورد نياز کشور باشد.
از مهمترين شاخصه‌هايي گسترش توليدات آبزي پروري مي‌توان به سه هدف عمده اشاره کرد که هدف اول توسعه آبزي پروري بايد توليدات بيشتر را بدون افزايش قابل توجه استفاده از منابع طبيعي آب و زمين مد نظر قرار دهد، هدف دوم اينکه توسعه سيستم‌هاي پايدار که اثرات زيان آوري بر محيط زيست نداشته باشند مورد توجه قرار گيرد و هدف سوم ايجاد سيستم هايي است که نسبت هزينه/سود را براي حمايت اقتصادي جامعه و پايداري توليد فراهم کند.
امروزه توجه به سيستم‌هاي آبزي پروري مدار بسته به دليل امنيت بيشتر زيستي و مزاياي زيست محيطي در حال افزايش است و هنگامي که آب در سيستم‌هاي پرورشي مدار بسته به صورت چرخه‌اي مورد استفاده مجدد قرار بگيرد برخي از خطرات مانند ورود پاتوژن‌ها و گونه‌‌هاي بيگانه به سيستم پرورش و مشکلات مربوط به تخليه آب زائد که باعث ايجاد آلودگي‌هاي زيست محيطي شود را کاهش مي‌دهد.
صنعت آبزي پروري يکي از شاخه‌هاي علوم دامي است که گرچه در سال‌هاي اخير نگاهي متفاوت به آن براي توسعه و ايجاد اشتغال به آن معطوف شده، اما هنوز ظرفيت‌هاي نهفته اي در آن وجود دارد که بايد مورد استفاده قرار گيرد.
آبزي پروري بخش نوپا و جديد اقتصاد است که رشدي فزاينده و آينده اي مطمئن نسبت به ديگر شاخه‌هاي علوم دامي از لحاظ ريسک پذيري دارد.
آينده توليد ماهي مستلزم استفاده از آب با حداکثر صرفه جويي و حذف مواد زائد با حداقل مصرف انرژي و به روش مناسب با محيط زيست است.کشورمان ايران به دليل داشتن دريا در بخش‌هاي شمالي و جنوبي شاهد فعاليت بسياري از ساکنين اين مناطق در کسب رزق و روزي از اين نعمت بي کران خدادادي است، ولي ديگر مناطق کشور که به طور عمده با کمبود آب نيز مواجه هستند، چاره اي جز پرورش ماهي در استخر ندارند.
آذربايجان‌غربي از استان‌هاي پر آب غير ساحلي کشور به شمار مي‌‌آيد و اين استان با داشتن 10 سد و 9 رودخانه با قابليت صيد ماهي و 420 مجتمع و مزرعه پرورش آبزيان از استان‌هاي مستعد جهش توليد در زمينه آبزي‌پروري کشور به شمار مي‌رود.
علاوه بر اين وجود رودخانه‌هاي پرآبي که از مناطق کوهستاني آذربايجان‌غربي سرچشمه مي‌گيرد، در کنار سدهاي بزرگ و کوچک و  9 رودخانه بزرگ که مجوز صيد ماهي در آنها واگذار شده، موجب شده است تا اين استان به عنوان دومين استان پرآب کشور پس از خوزستان نقش مهمي در صنعت آبزي‌پروري داشته باشد.
براي در جريان قرار گرفتن اقدامات و فعاليت‌هاي انجام شده در زمينه صنعت آبزي پروري استان سراغ چند تن از مسوولين مربوطه رفته و مصاحبه‌ با آنان ترتيب داده‌ايم.
سالانه بيش از 15 هزار تن محصولات آبزيان در آذربايجان‌غربي توليد مي‌شود
ايرج سليمي رييس اداره توليد و پرورش شيلات آذربايجان‌غربي با اشاره به تعداد واحدهاي آبزي پروري استان اظهار داشت: 420 واحد آبزي پروري در استان مشغول به فعاليت هستند که سالانه 15 هزار 500 تن محصولات آبزيان در اين واحدها توليد مي‌شود.
وي ادامه داد: شمال آذربايجان‌غربي در حاشيه سد ارس مستعد براي ماهيان گرمابي و مرکز و جنوب استان براي ماهيان سردآبي مستعد مي‌باشند.
مدير اداره شيلات و پرورش آذربايجان‌غربي اضافه کرد: در منابع آبي استان داراي انواع ماهيان کپور، شامل کپور معمولي فيتوفاگ، بيگ هد، آمور، ماهيان سردآبي قزل آلا و گونه ماهي سوف است.
سليمي با اشاره به گونه‌هاي در حال انقراض عنوان کرد: گونه در حال انقراض شاه ميگوي دراز آب شيرين و گونه ماهي سوف است که تمهيدات لازم در درياچه سد ارس با تشکيل يگان حفاظت و انجام مطالعات ارزيابي ذخاير در حال پيگيري است.وي با اشاره به توليد و پرورش گونه ارزشمند آرتميا در دشت فسندوز مياندوآب بيان کرد: در حال حاضر براي توليد و پرورش آرتميا 346 هکتار در مجتمع 2هزار هکتاري دشت فسندوز مياندوآب در حال پرورش آرتميا است که به محض اخذ مجوز حفر چاه و تامين آب غير متعارف توليد و شروع مي‌شود .
اين مقام مسوول ادامه داد: در دشت فسندوز زير ساخت‌هاي لازم شامل برق‌رساني جاده و کانل‌ها به طور کامل اجرا شده است.
عمده مشکلات صنعت شيلات در آذربايجان‌غربي عدم وجود مديريت واحد است
سليمي به عمده مشکلات و معضلات صنعت شيلات در آذربايجان‌غربي اشاره و بيان کرد: صنعت شيلات استان به دليل عدم وجود مديريت واحد که در حال حاضر هم از طريق سازمان جهاد کشاورزي استان وهم از طريق شيلات ايران انجام مي‌شود دچار مشکل در برنامه ريزي و اعتبار شده در واقع استان‌هاي ساحلي و استان‌هاي غير ساحلي تعريف شده که باعث رکود در توليد ومديريت شده است.
سليمي با بيان اينکه مقدار قابل توجهي از ماهيان کپور و قزل آلا سالانه از استان صادر مي‌شود با ابراز تاسف بيان کرد: به دليل شيوع بيماري کرونا در جامعه تاثير منفي بر صادرات آبزيان در استان داشته و ميزان صادرات محصولات کاهش يافته است و سال گذشته از طريق صادرات آبزيان يک ميليون دلار ارز وارد کشور شده است.
سالانه صادرات محصولات آبزيان در آذربايجان‌غربي يک ميليون دلار ارز وارد کشور مي‌کند
مدير شيلات و آبزيان آذربايجان‌غربي در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اروميه با اشاره به ميزان توليد آبزيان در استان  اظهار داشت: ميزان توليد آبزيان در آذربايجان‌غربي 16 هزار تن در سال جاري خواهد بود که اين ميزان در سطح کشور در حدود يک ميليون و 250 هزار تن برآورد شده است.
وي با اشاره به ميزان صادرات سالانه آبزيان از استان تصريح کرد: ميزان صادرات سالانه آبزيان از پايانه‌هاي مرزي استان قبل از شروع کرونا بالغ بر يک ميليون دلار ارز آوري داشته که متاسفانه با شيوع ويروس کرونا اين ميزان صادرات تحت تاثير قرار گرفته و کاهش فاحشي داشته است و براساس اطلاعات بدست آمده طي روزهاي گذشته مرز تمرچين براي صادرات ماهي به اربيل عراق بازگشايي شده و اميد است مقدار صادرات آبزيان پيش‌بيني شده محقق شود.
وي با اشاره به ميزان مصرف سرانه آبزيان در کشور حدود 14 کيلوگرم است عنوان کرد: در حال حاضر ميزان مصرف سرانه آبزيان در استان حدود 7.5 کيلوگرم است در اين راستا حدود  پنج کيلوگرم از متوسط سرانه کشوري فاصله دارد که براي جبران آن و رسيدن به مصرف سرانه کشور اقداماتي انجام شده است.
مدير شيلات و آبزيان آذربايجان‌غربي ادامه داد: از اقدامات انجام شده براي افزايش سرانه مصرف مي توان به تسهيل در تهيه بهداشتي ماهي از مراکز مطمئن براي هم استاني‌ها، انجام فعاليت‌هاي ترويجي تبليغي در سطح استان، نظارت بر مراکز فروش، داير نمودن مراکز طبغ و عرضه آبزيان در جوار مزارع توليدي  اشاره کرد.
قريشي اضافه کرد: ميزان ذخاير آبزيان موجود در منابع آبي استان در درياچه‌هاي پشت سدها حدود 6 هزار و 500 تن براي امسال برآورد شده که نسبت به سال گذشته نيم درصد افزايش خواهد داشت.
وي با اشاره به گونه‌هاي آبزيان ارزشمند در معرض انقراض منابع آبي استان به و يژه درياچه سد ارس مي‌توان به شاه ميگوي آب اشاره کرد و جمعيت شاه ميگوي آب شيرين به دليل صيد غير اصولي و بي رويه غير مجاز يا قاچاق در سال‌هاي گذشته در درياچه سد ارس که به عنوان زيستگاه مهم آن است کاهش يافته است.
اين مقام مسوول ادامه داد: براي حفظ و بازسازي ذخاير با هماهنگي مراکز تحقيقاتي و سازمان شيلات ايران صيد و برداشت آن از سال 1397 ممنوع شده و در انجام اقدامات لازم براي ارزيابي ذخاير فراهم شود.
وي در خصوص حفاظت از گونه ارزشمند شاه ميگوي دراز آب شيرين تصريح کرد: با توجه به پيگيري‌هاي انجام شده تصويب شد يگان حفاظت از درياچه سد ارس در راستاي کنترل و پيشگيري از صيد غير مجاز در محل مستقر شود.
قريشي با اشاره به پرورش آرتميا در استان خاطرنشان کرد: در خصوص تامين بخشي از آرتمياي مورد نياز جامعه آبزي پروري کشور برنامه‌ريزي‌هاي لازم انجام شده و قرار است در فاز اول 346 هکتار از اراضي مجتمع شيلاتي فسندوز زير کشت آرتميا قرار گيرد و پيش بيني مي‌شود با اين اقدام حدود 31 تن سيست مرغوب آرتميا و بيش از 90 تن بيومس(توده زنده آرتميا) استحصال شود و در حال حاضر اقدامات قانوني براي اخذ مجوز برداشت آب و صدور پروانه بهره‌برداري براي فعاليت توليد کنندگان آرتميا هستيم.
اين مقام مسوول در خصوص معضلات پيش روي صنعت آبزي پروري اذعان کرد: ازجمله معضلات مهم فرا روي توسعه توليدات شيلاتي مي‌توان به  مشکل گراني و توزيع نهاده‌هاي توليد به خصوص خوراک‌هاي ماهي و اقلام کرد نياز اوليه آن و به وجود آمدن شرايط کرونايي و عدم توانايي مردم به خريد گوشت ماهي به عنوان تقويت کننده سيستم ايمني، وجود بعضي موارد محدود کننده غير ضروري در مصوبات ستاد احياي درياچه اروميه و لزوم ارتقاي سطح تشکيلاتي شيلات و امورآبزيان به اداره کل به منظور افزايش توان خدمت رساني براي توليد کنندگان و افزايش توليد، ايجاد اشتغال و توسعه پايدار و افزايش امنيت غذايي باشد.
اين ظرفيت و قابليت چشمگير آذربايجان‌غربي باعث شده است تا اين استان با صيد سالانه بيش از 6 هزار و 400 تُن انواع ماهي از سدها و منابع آبي خود همچنان رتبه نخست صيد آبزيان را در بين استان‌هاي غيرساحلي کشور به خود اختصاص دهد؛ از طرفي ديگر در اين استان پر آب، 420 مجتمع و مزرعه پرورش آبزيان وجود دارد که در آنها نيز سالانه بيش از هشت هزار و 980 تُن انواع ماهي پرورشي سردآبي و گرمابي توليد و روانه بازار مصرف مي‌شود.
قابل ذکر است آذربايجان‌غربي با کشورهاي جمهوري‌آذربايجان، ترکيه و عراق هم مرز است و پيداکردن بازارهاي هدف در اين کشورها و ديگر کشورهاي منطقه نيز زمينه شکوفايي بيش‌از پيش صنعت آبزي‌پروري را در آذربايجان‌غربي فراهم مي‌کند.
به گزارش امانت به نقل از فارس،به اعتقاد کارشناسان عرصه اقتصاد و شيلات،آبزي پروري به ويژه پرورش ميگو و ماهي در قفس با توجه به درآمدهاي مناسب ارزي حاصل از آن مي تواند جايگزين مناسبي به جاي درآمدهاي نفتي در شرايط فعلي کشور و وجود تحريم‌ها و در روزگاري که طلاي سياه حال مساعدي ندارد، باشد و از همين رو توجه به اين صنعت بايد بيش از گذشته در دستور کار و برنامه‌هاي مسوولين قرار گيرد تا بتوان بخشي از کمبودهاي ارزي و مشکلات اقتصادي و به خصوص اشتغال را در جامعه  جبران کند و البته اين مهم در شرايطي محقق مي‌شود که درآمدهاي ارزي ناشي از صادرات اين محصولات به چرخه اقتصاد کشور بازگردد و به اين طريق زمينه کاهش اتکاء کشور به درآمدهاي نفتي حاصل شود زيرا در غير اين صورت نمي‌توان انتظار بهبود شرايط را داشت.